Viêm da dị ứng là gì? Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

1. Viêm da dị ứng là gì?

Viêm da dị ứng còn được gọi là eczema, là một dạng bệnh lý viêm da mạn tính, thường gặp ở trẻ em nhưng cũng có thể xảy ra ở người lớn. Bệnh đặc trưng bởi tình trạng da bị viêm, khô, ngứa, và có thể xuất hiện mụn nước hoặc các vết chàm đỏ. Viêm da dị ứng không chỉ ảnh hưởng đến da mà còn có thể gây ra những tác động tiêu cực đến chất lượng cuộc sống, gây mất ngủ và căng thẳng.

2. Nguyên nhân gây viêm da dị ứng

Viêm da dị ứng là một trong những bệnh ngoài da phức tạp có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau gây ra. Hiểu rõ các yếu tố góp phần vào sự phát triển của bệnh sẽ giúp người bệnh có biện pháp phòng ngừa và quản lý hiệu quả hơn. Dưới đây là các nguyên nhân chính:

• Yếu tố di truyền: Yếu tố di truyền đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển viêm da dị ứng. Theo nghiên cứu được công bố trên Tạp chí Khoa học Da liễu năm 2023, có đến 70% trường hợp viêm da dị ứng có liên quan đến yếu tố di truyền.
• Hệ miễn dịch: Hệ miễn dịch của một số người có phản ứng quá mức với các chất gây dị ứng như bụi, phấn hoa, lông động vật hoặc một số loại thực phẩm. Khi tiếp xúc với các chất này, hệ miễn dịch sẽ kích hoạt phản ứng viêm, gây ra các triệu chứng như đỏ da, ngứa, và viêm. Sự quá mẫn của hệ miễn dịch còn có thể liên quan đến các yếu tố nội tiết và căng thẳng.
• Môi trường: Môi trường sống cũng là một yếu tố quan trọng. Sống trong môi trường ô nhiễm, tiếp xúc với các hóa chất độc hại hoặc thay đổi thời tiết đột ngột đều có thể kích thích bệnh viêm da dị ứng. 
• Chăm sóc da không đúng cách: Sử dụng các sản phẩm chăm sóc da không phù hợp, chứa nhiều hóa chất hoặc không giữ ẩm da đúng cách cũng là nguyên nhân gây bệnh. Các sản phẩm chứa hương liệu, chất bảo quản hoặc các chất gây kích ứng có thể làm suy yếu hàng rào bảo vệ da, khiến da dễ bị tổn thương và viêm nhiễm. 
• Yếu tố tâm lý: Căng thẳng và stress có thể làm tăng mức độ viêm trong cơ thể, làm suy yếu hệ miễn dịch và khiến da dễ bị kích ứng hơn.
• Các yếu tố khác: Ngoài những nguyên nhân trên, còn nhiều yếu tố khác có thể góp phần gây viêm da dị ứng như chế độ ăn uống, tình trạng sức khỏe tổng thể, và các bệnh lý khác như bệnh tuyến giáp.

Tóm lại, viêm da dị ứng là kết quả của sự kết hợp giữa yếu tố di truyền, hệ miễn dịch, môi trường và cách chăm sóc da. Để quản lý và điều trị hiệu quả, người bệnh cần nhận biết và tránh các yếu tố gây kích ứng, duy trì chế độ chăm sóc da đúng cách và tìm kiếm sự tư vấn từ các chuyên gia y tế khi cần thiết.

5. Phòng tránh bệnh viêm da dị ứng

Viêm da dị ứng là một bệnh lý mãn tính khó chữa khỏi hoàn toàn, nhưng việc phòng tránh và kiểm soát bệnh có thể giúp giảm thiểu triệu chứng và ngăn ngừa tái phát. Dưới đây là một số biện pháp hiệu quả giúp bạn phòng tránh viêm da dị ứng:

5.1. Tránh các chất gây dị ứng

• Hạn chế tiếp xúc với bụi: Bụi là một trong những tác nhân gây dị ứng phổ biến. Sử dụng máy lọc không khí và thường xuyên vệ sinh nhà cửa, đặc biệt là các khu vực có nhiều bụi như thảm, rèm cửa và đồ nội thất.
• Phấn hoa và lông động vật: Tránh xa các khu vực có nhiều phấn hoa nếu bạn nhạy cảm với chúng. Nếu nuôi thú cưng, hãy hạn chế cho chúng vào phòng ngủ và thường xuyên vệ sinh lông.

5.2. Giữ ẩm cho da

Sử dụng sản phẩm dưỡng ẩm phù hợp: Chọn các sản phẩm dưỡng ẩm không chứa hương liệu và hóa chất gây kích ứng. Bôi kem dưỡng ẩm ngay sau khi tắm để khóa độ ẩm trong da.

Dòng sản phẩm Atoderm của thương hiệu dược mỹ phẩm BIODERMA là lựa chọn lý tưởng cho những người có làn da nhạy cảm, dễ bị kích ứng, viêm da cơ địa hoặc bị hội chứng da khô.

Atoderm được điều chế từ những thành phần tự nhiên như ceramide, glycerin, có khả năng củng cố hàng rào bảo vệ cho da khô, da rất khô và cả viêm da cơ địa nhờ vào Công nghệ sinh học LIPIGENIUM^TM và Phức hợp SKIN PROTECT^TM. 

Các sản phẩm này hoàn toàn không chứa hương liệu, chất bảo quản, paraben hay bất kỳ hóa chất gây kích ứng nào, đảm bảo an toàn cho cả làn da nhạy cảm nhất. Khi sử dụng, Atoderm sẽ giúp nuôi dưỡng và phục hồi làn da khô, nứt nẻ, bong tróc do viêm da dị ứng hoặc các bệnh về da mãn tính, mang lại cảm giác mềm mịn và dễ chịu cho làn da.

Bên cạnh đó, dòng sản phẩm này cũng rất phù hợp để chăm sóc da cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ có làn da non nớt, dễ bị kích ứng. Các bà mẹ hoàn toàn có thể yên tâm sử dụng Atoderm để dưỡng ẩm, bảo vệ làn da của bé mà không lo ngại về bất cứ tác dụng phụ nào.

Tắm nước ấm, không quá nóng: Nước nóng có thể làm mất đi lớp dầu tự nhiên trên da, khiến da khô và dễ kích ứng hơn. Hạn chế thời gian tắm khoảng 10-15 phút và tránh tắm quá thường xuyên.

5.3. Chăm sóc da đúng cách

• Sử dụng các sản phẩm chăm sóc da nhẹ nhàng: Chọn sữa tắm, xà phòng và các sản phẩm chăm sóc da khác có thành phần dịu nhẹ, không chứa hóa chất mạnh hoặc hương liệu.
• Tránh các sản phẩm gây kích ứng: Nếu phát hiện sản phẩm nào gây kích ứng da, hãy ngưng sử dụng ngay lập tức và thay thế bằng sản phẩm khác phù hợp hơn.

5.4. Mặc quần áo thoáng mát

• Chọn quần áo làm từ chất liệu cotton: Cotton là chất liệu thoáng mát, thấm hút mồ hôi tốt và ít gây kích ứng da. Tránh mặc các loại vải tổng hợp như nylon hoặc polyester vì chúng có thể gây kích ứng.
• Tránh mặc quần áo quá chật: Quần áo quá chật có thể cọ xát vào da, gây kích ứng và làm tình trạng viêm da trở nên nghiêm trọng hơn.

5.5. Duy trì môi trường sống sạch sẽ

• Giữ nhà cửa sạch sẽ, thoáng mát: Thường xuyên vệ sinh nhà cửa, đặc biệt là các khu vực dễ tích tụ bụi và nấm mốc như phòng ngủ, nhà bếp và nhà tắm. Đảm bảo hệ thống thông gió hoạt động tốt để giữ cho không khí trong nhà luôn tươi mát.
• Hạn chế các tác nhân gây dị ứng: Sử dụng máy lọc không khí để giảm bớt bụi, phấn hoa và lông động vật trong không khí. Tránh trồng các loại cây trong nhà có thể phát sinh phấn hoa hoặc gây ẩm mốc.

5.6. Chăm sóc cơ thể từ bên trong

• Duy trì chế độ ăn uống lành mạnh: Ăn nhiều rau quả tươi, thực phẩm giàu omega-3 và uống đủ nước để duy trì độ ẩm tự nhiên cho da. Tránh các thực phẩm có thể gây dị ứng như hải sản, đậu phộng hoặc các sản phẩm từ sữa nếu bạn nhạy cảm với chúng.
• Quản lý căng thẳng: Căng thẳng có thể làm tình trạng viêm da dị ứng trở nên tồi tệ hơn. Thực hiện các biện pháp thư giãn như yoga, thiền, hoặc các hoạt động giải trí yêu thích để giảm căng thẳng.

6. Cách điều trị viêm da dị ứng hiệu quả

Viêm da dị ứng là một bệnh lý da mãn tính, gây ngứa và viêm nhiễm, có thể ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của người bệnh. Cách điều trị viêm da dị ứng phải là một phương pháp tiếp cận toàn diện, bao gồm sử dụng thuốc, liệu pháp hỗ trợ và chăm sóc da hàng ngày. Dưới đây là các phương pháp điều trị phổ biến:

6.1.Thuốc bôi ngoài da

Trong phác đồ điều trị viêm da dị ứng, thuốc bôi ngoài da luôn được xem là lựa chọn hàng đầu. Các loại thuốc này giúp kiểm soát tình trạng viêm nhiễm tại chỗ, giảm nhanh các triệu chứng khó chịu như ngứa, đỏ da, bong tróc và cải thiện chất lượng cuộc sống cho người bệnh.

6.1.1. Kem bôi corticosteroid – Giảm viêm nhanh chóng

• Cơ chế hoạt động: Corticosteroid có tác dụng chống viêm mạnh, ức chế phản ứng miễn dịch quá mức và giúp giảm ngứa hiệu quả.
• Hiệu quả điều trị: Giúp làm dịu nhanh các triệu chứng viêm đỏ, bong tróc da và ngứa rát chỉ sau vài lần sử dụng.
• Lưu ý về tác dụng phụ: Khi dùng kéo dài, thuốc có thể gây mỏng da, giãn mao mạch, nổi mụn hoặc tăng nguy cơ nhiễm khuẩn. Vì vậy, cần tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ và không tự ý sử dụng trong thời gian dài.

6.1.2. Thuốc ức chế calcineurin (Tacrolimus, Pimecrolimus)

• Cách dùng: Được chỉ định thay thế corticosteroid trong các trường hợp điều trị kéo dài hoặc bôi trên vùng da mỏng, da mặt, cổ – những vị trí dễ bị tổn thương khi dùng corticoid.
• Ưu điểm nổi bật: Không làm mỏng da, an toàn khi sử dụng lâu dài, đồng thời vẫn giữ được hiệu quả kiểm soát viêm tốt. Tuy nhiên, một số người có thể cảm thấy nóng rát nhẹ trong những ngày đầu sử dụng – đây là phản ứng bình thường và thường tự hết sau vài ngày.

6.2.Thuốc uống

Khi viêm da dị ứng tiến triển nặng hoặc không đáp ứng với thuốc bôi ngoài da, bác sĩ có thể chỉ định sử dụng một số loại thuốc uống chuyên biệt để kiểm soát triệu chứng và ngăn ngừa biến chứng.

6.2.1. Thuốc kháng histamine

• Công dụng: Giúp giảm ngứa hiệu quả. Nhóm thuốc thế hệ 2 như Cetirizine, Loratadine, Fexofenadine không gây buồn ngủ, thích hợp dùng ban ngày. Trong khi đó, thuốc thế hệ 1 như Diphenhydramine, Chlorpheniramine có tác dụng an thần, thường được dùng vào ban đêm để giúp người bệnh ngủ ngon hơn.
• Liều dùng và thời điểm: Sử dụng 1–2 lần mỗi ngày tùy theo mức độ ngứa và sự chỉ định cụ thể từ bác sĩ.

6.2.2. Thuốc ức chế miễn dịch (dành cho trường hợp nặng)

• Áp dụng: Dành cho các trường hợp viêm da dị ứng nặng không đáp ứng với điều trị thông thường.
• Loại thuốc thường dùng: Cyclosporine, Methotrexate, hoặc Dupilumab (thuốc sinh học).
• Cảnh báo: Những thuốc này có thể gây tác dụng phụ nghiêm trọng như suy giảm miễn dịch, tăng nguy cơ nhiễm trùng, ảnh hưởng đến gan và thận. Vì vậy, chỉ dùng khi có chỉ định nghiêm ngặt từ bác sĩ chuyên khoa.

6.2.3. Thuốc ức chế calcineurin (Tacrolimus, Pimecrolimus)

• Cách dùng: Thường được bác sĩ kê đơn thay thế corticosteroid khi điều trị kéo dài hoặc sử dụng trên các vùng da nhạy cảm như mặt, cổ, hoặc vùng da mỏng.
• Ưu điểm: Không gây mỏng da như corticosteroid. Giúp kiểm soát tình trạng viêm da mà vẫn bảo vệ cấu trúc da tự nhiên.
• Lưu ý: Có thể gây cảm giác nóng rát nhẹ trong những lần đầu sử dụng, nhưng hiện tượng này thường sẽ giảm dần theo thời gian.

6.3. Liệu pháp ánh sáng (Phototherapy)

Liệu pháp ánh sáng (Phototherapy) là phương pháp điều trị được chỉ định cho những trường hợp viêm da dị ứng kéo dài, không đáp ứng tốt với thuốc bôi hoặc thuốc uống. Phương pháp này mang lại hiệu quả kiểm soát triệu chứng mà không cần sử dụng thuốc liên tục, đồng thời hạn chế nguy cơ gặp tác dụng phụ từ corticosteroid hoặc thuốc ức chế miễn dịch.

6.3.1. Cơ chế hoạt động của liệu pháp ánh sáng

Liệu pháp ánh sáng sử dụng tia cực tím UVB hoặc UVA để:

• Giảm tình trạng viêm và ngứa trên da
• Ổn định hoạt động của hệ miễn dịch tại chỗ
• Cải thiện hàng rào bảo vệ da

6.3.2. Quy trình điều trị

Người bệnh sẽ được chiếu tia UV trong thời gian ngắn, thực hiện tại các cơ sở y tế chuyên khoa. Liệu trình thường kéo dài từ vài tuần đến vài tháng, tùy vào mức độ đáp ứng của từng người.

6.3.3. Hiệu quả và lưu ý

• Giúp kiểm soát triệu chứng hiệu quả trong thời gian dài
• Giảm sự phụ thuộc vào thuốc
• Cần theo dõi sát sao để hạn chế tác dụng phụ, đặc biệt là nguy cơ ung thư da khi điều trị kéo dài

6.3.4. Đối tượng phù hợp

• Người bị viêm da dị ứng mức độ trung bình đến nặng, không đáp ứng với các phương pháp điều trị thông thường
• Bệnh nhân cần hạn chế sử dụng thuốc có tác dụng toàn thân hoặc corticosteroid kéo dài

6.4. Sản phẩm dưỡng ẩm và chăm sóc da

Dưỡng ẩm đóng vai trò thiết yếu trong việc kiểm soát viêm da dị ứng. Việc cung cấp độ ẩm đúng cách giúp củng cố hàng rào bảo vệ da, giảm thiểu nguy cơ kích ứng và hạn chế các đợt bùng phát của bệnh. Đây là bước chăm sóc nền tảng, không thể thiếu trong quy trình điều trị và phòng ngừa viêm da dị ứng lâu dài.

6.4.1. Tiêu chí lựa chọn sản phẩm dưỡng ẩm phù hợp

Để đảm bảo an toàn cho làn da nhạy cảm, khi lựa chọn sản phẩm dưỡng ẩm, bạn nên ưu tiên:

• Không chứa hương liệu, cồn hay chất bảo quản mạnh: Những thành phần này dễ gây kích ứng hoặc làm nặng thêm tình trạng viêm.
• Chọn kem dưỡng có kết cấu đặc: So với lotion, các loại kem đặc có khả năng giữ ẩm lâu và sâu hơn, phù hợp với làn da khô, bong tróc do viêm da dị ứng.

6.4.2. Những thành phần nên có và nên tránh

• Nên tìm trong bảng thành phần:
  • Ceramide: Giúp phục hồi và duy trì hàng rào bảo vệ da.
  • Glycerin, Hyaluronic Acid: Tăng cường độ ẩm, giữ nước cho da.
  • Niacinamide: Làm dịu da, hỗ trợ giảm viêm.
  • Shea Butter: Cung cấp độ ẩm tự nhiên và làm mềm da hiệu quả.
• Cần tránh:
  • Paraben, Sulfate, Propylene Glycol: Dễ gây kích ứng hoặc làm tình trạng viêm nặng hơn.
  • Hương liệu tổng hợp: Có thể gây phản ứng dị ứng trên làn da nhạy cảm.

Viêm da dị ứng là một bệnh lý mạn tính nhưng có thể kiểm soát được nếu biết cách chăm sóc và phòng tránh đúng cách. Bioderma hy vọng bài viết này đã cung cấp cho bạn những thông tin hữu ích về viêm da dị ứng, giúp bạn hiểu rõ hơn về bệnh và cách xử lý khi gặp phải. Nếu có bất kỳ thắc mắc hoặc triệu chứng nghi ngờ, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để được tư vấn và điều trị kịp thời bạn nhé!