Viêm da cơ địa (Eczema): Triệu chứng và cách chăm sóc

Tuy nhiên, trong đại đa số các trường hợp, trẻ bị viêm da cơ địa không bị dị ứng với thức ăn. Dị ứng thực phẩm biểu hiện bằng các dấu hiệu tiêu hóa và sự “phá vỡ” các chỉ số về chiều cao và cân nặng.

** Dermatite atopique. SA Büchner. Diễn đàn Y tế Thụy Sĩ số 19 tháng 5 năm 2001

Viêm da cơ địa có nguy hiểm không?

Viêm da cơ địa thường biểu hiện thành từng đợt và có thể tự thuyên giảm, với dạng nhẹ hầu hết không gây ra biến chứng nghiêm trọng. Tuy nhiên, khi bệnh nhân bị ngứa và gãi nhiều, móng tay dài, nhọn và kém vệ sinh có thể dẫn đến nhiễm trùng da. Tình trạng này làm cho cấu trúc da bị phá vỡ, gây lở loét và nứt nẻ, dễ bị nhiễm vi khuẩn từ môi trường ngoài hoặc vi sinh vật thường trú trên da. Khi vết thương trên da lành, có thể để lại các loại sẹo (sẹo rỗ, sẹo đáy nhọn,...) không đẹp mắt, ảnh hưởng đến thẩm mỹ.

Trong trường hợp nhiễm thêm virus gây hội chứng Kaposi-Juliusberg (hay eczema herpeticum), tình trạng có thể trở nên khá nghiêm trọng với biểu hiện sốt, mệt mỏi, mụn nước trên da, và thậm chí tổn thương nội tạng, với tỷ lệ tử vong từ 1-9%.

Bệnh lý mạn tính kéo dài nhiều năm có thể trở nên nguy hiểm nếu điều trị không đúng cách, đặc biệt là lạm dụng thuốc có chứa Corticoid, dẫn đến tình trạng đỏ da toàn thân. Toàn thân có thể đỏ, kèm theo những đợt sốt, rét run, và ngứa thường xuyên.

Khi viêm da cơ địa tác động đến vùng xung quanh mắt, người bệnh thường cảm thấy khó chịu, ngứa và da quanh mắt bị thâm do gãi nhiều, ảnh hưởng đến thẩm mỹ. Gãi nhiều gây ra các vết xước trên da có thể dẫn đến nhiễm trùng. Các biến chứng liên quan đến mắt bao gồm chảy nước mắt liên tục, viêm mí mắt, và viêm kết mạc. Trong trường hợp nghi ngờ có biến chứng ở mắt, cần đi khám bác sĩ càng sớm càng tốt.

Làm gì khi mắc viêm da cơ địa?

Khi xuất hiện các dấu hiệu nghi ngờ viêm da cơ địa như đã nêu, bạn nên đến khám chuyên khoa Da liễu để xác định chính xác bệnh và loại trừ các chẩn đoán khác. Khi thăm khám, hãy cho bác sĩ biết rõ các triệu chứng khó chịu bạn đang gặp phải, thời điểm bệnh bắt đầu và thời gian kéo dài của bệnh.

Ngoài ra, cần cung cấp thông tin về bất kỳ yếu tố nào có thể gây khởi phát bệnh, chẳng hạn như thay đổi thời tiết, sử dụng xà phòng, ra mồ hôi, khói thuốc lá,... Bên cạnh đó, bác sĩ cũng cần biết bạn có dị ứng với thức ăn hoặc có bệnh lý dị ứng nào khác không, cũng như trong gia đình có ai mắc bệnh tương tự hay không.

Cách chữa viêm da cơ địa như thế nào?

Mục đích điều trị viêm da cơ địa là để giảm viêm, giảm ngứa và ngăn chặn các cơn bùng phát trong tương lai, tránh các biến chứng. Theo đó, bác sĩ thường chỉ định các loại thuốc cụ thể như sau:

1. Kem chống ngứa: Được sử dụng để bôi vào vùng da có triệu chứng. Tuy nhiên, nếu bệnh nhân bị ngứa quá nặng và ảnh hưởng đến sinh hoạt, đôi khi cần dùng đến thuốc kháng histamine đường uống. Đối với các thuốc chống dị ứng gây buồn ngủ, bác sĩ thường kê đơn để uống vào buổi tối.
2. Kem dưỡng ẩm: Kết hợp với kem chống ngứa để giảm thiểu triệu chứng khó chịu. Ngoài những cơn cấp, cần thường xuyên dưỡng ẩm da, giữ da mềm mại khi thời tiết lạnh và khô, tránh để da nứt nẻ, điều này sẽ giúp giảm ngứa. Sử dụng các sản phẩm như kem dưỡng ẩm Bioderma có thể là một lựa chọn hữu ích.
3. Kem kháng viêm: Giúp hạn chế phản ứng viêm tại chỗ, làm giảm triệu chứng, da bớt mẩn đỏ, sưng và ngứa. Tuy nhiên, nên hạn chế sử dụng kem kháng viêm khi đã bớt ngứa và tăng cường các liệu pháp tự chăm sóc khác như làm ẩm da, mềm da để kiểm soát viêm da cơ địa mức độ nhẹ thay vì dùng thuốc. Việc sử dụng kéo dài các kem kháng viêm có thể gây tác dụng phụ như làm đổi màu da, mỏng da, mọc lông và dễ làm da nhiễm trùng hơn. Các kem kháng viêm chứa corticoid chỉ nên sử dụng khi có chỉ định của bác sĩ. Tùy vào tính chất tổn thương, bác sĩ sẽ kê dạng hoạt chất từ nhẹ đến nặng.
4. Kháng sinh: Trong trường hợp bệnh nhân có nhiễm trùng da, việc điều trị cần bổ sung thêm kháng sinh trong một thời gian ngắn để điều trị nhiễm trùng. Đồng thời, nếu vết thương hở và chảy dịch, bệnh nhân cần đắp gạc, vệ sinh và thay băng mỗi ngày để tránh bội nhiễm.
5. Hạn chế các yếu tố kích thích bệnh khởi phát: Nhiều bệnh nhân lo lắng viêm da cơ địa có lây không vì sợ đã bị lây từ người khác hay lo ngại sẽ lây cho người thân trong gia đình. Tuy nhiên, bệnh do cơ địa của từng người nên hoàn toàn không lây nhiễm.

Theo đó, việc cần làm là hạn chế các yếu tố kích thích bệnh khởi phát như:

• Tránh thức ăn dễ gây dị ứng, vệ sinh nhà cửa, giặt giũ chăn, gối, nệm, thảm và màn cửa thường xuyên, tránh khói thuốc lá và môi trường bụi bặm.
• Tắm không quá lâu; mỗi lần tắm, giới hạn trong 15 - 20 phút và sử dụng nước ấm hơn là nước nóng.
• Nên dùng một loại nước hoa, xà phòng cố định và có tính tẩy rửa nhẹ nhàng; nếu muốn thay đổi, nên thử trên một vùng da mỏng trước để xem có gây kích ứng hay không.
• Hạn chế gãi da đến mức tối thiểu; đối với trẻ nhỏ, cần cắt móng tay và đeo găng tay vào ban đêm.
• Khi trời nóng, cần mặc quần áo thoáng mát. Khi trời lạnh và khô, cần dưỡng da với các loại kem, sáp giữ ẩm. Uống đủ nước.

6. Các biện pháp điều trị khác: Liệu pháp miễn dịch đang từng bước ứng dụng trong điều trị viêm da cơ địa nói riêng và các bệnh do rối loạn miễn dịch khác nói chung. Tuy nhiên, hiệu quả về lâu dài cũng như tính an toàn của các nhóm thuốc này vẫn chưa rõ ràng nên chỉ được chấp thuận cho trẻ em trên 2 tuổi và cho người lớn. Đồng thời, phương pháp này chỉ được sử dụng khi các phương pháp điều trị khác đã thất bại hoặc hoàn toàn không dung nạp được.

7. Quang tuyến trị liệu: Phương pháp này đã cho thấy những kết quả tích cực trong việc điều chỉnh các rối loạn trong và ngay dưới cấu trúc da; tuy nhiên, khả năng áp dụng rộng rãi cần nghiên cứu thêm, bởi có một số bằng chứng cho thấy có thể gây lão hóa da sớm cũng như tăng nguy cơ ung thư da.

Cách phòng ngừa viêm da cơ địa 

Hiện tại chưa có vaccine phòng ngừa cho bệnh viêm da cơ địa, tuy nhiên có thể thực hiện một số biện pháp để ngăn chặn bệnh khởi phát như sau:

• Giữ vệ sinh cơ thể sạch sẽ và thường xuyên, nhất là sau khi đổ nhiều mồ hôi, hoạt động thể thao hoặc ở trong môi trường nhiều bụi bẩn và ô nhiễm.  
• Dưỡng ẩm da sau khi tắm với kem dưỡng ẩm hoặc kem dưỡng da để ngăn khô da, giúp giảm nguy cơ nứt nẻ và viêm nhiễm.
• Tránh tắm nước nóng để giảm kích thích da, hạn chế ngứa và viêm.  
• Chọn sữa rửa mặt, nước tẩy trang, và các sản phẩm tắm gội dịu nhẹ, phù hợp với làn da của bạn; nên đọc kỹ thành phần để tránh các chất gây kích ứng.
• Hạn chế tiêu thụ hải sản, rượu bia và không hút thuốc lá, vì các yếu tố này có thể gây dị ứng và ngứa.
• Tránh tự ý mua thuốc chống dị ứng, hãy dùng theo hướng dẫn của bác sĩ.

Cách phòng ngừa viêm da cơ địa

Chúng ta có thể phòng ngừa bệnh khởi phát bằng những cách sau:

• Vệ sinh cơ thể sạch sẽ và thường xuyên 
• Bôi kem dưỡng ẩm cho da sau khi tắm để tránh tình trạng da bị khô gây nứt nẻ, viêm nhiễm.  
• Lựa chọn nước hoa, mỹ phẩm, xà phòng tắm gội dịu nhẹ và phải phù hợp với làn da.
• Hạn chế ăn hải sản, sử dụng các chất kích thích như uống rượu bia, không hút thuốc lá,… có thể bị dị ứng, gây ngứa ngáy.